Doğa İçin Çal, Turnalar Hep Uçsun

Brisa ve WWF Türkiye 2013 yılından bu yana “Turnalar Hep Uçsun” projesi ile Anadolu’daki turna popülasyonunun korunması için çalışıyor. Bu konuda şimdiye dek farkındalık oluşturmak için çalışan Brisa ve WWF-Türkiye bu kez Doğa İçin Çal platformu ile birlikte özel bir çalışmaya imza attı. Her iki kurumun çalışanları projeye gönüllü destek vererek, Turnalar Hep Uçsun Korosu ile birlikte ‘Allı Turnam’ türküsünü alışılmışın dışında çaldı, söyledi. Brisa CEO’su Cevdet Alemdar’ın da yer aldığı proje kapsamında özel bir video-klip de hazırlandı.

Türkiye lastik sektörü lideri Brisa, WWF-Türkiye ile birlikte Türkiye’nin biyoçeşitliliği ve kültürü için büyük önem taşıyan turnaların korunmasına hizmet ediyor. “Turnalar Hep Uçsun” adını taşıyan projenin daha geniş kitlelere erişmesi için Brisa ve WWF-Türkiye ekipleri ‘Allı Turnam’ türküsünü seslendirerek bir video klip hazırladı. Doğa İçin Çal platformu iş birliğiyle gerçekleştirilen çalışmada Brisa CEO’su Cevdet Alemdar’ın da yer aldığı 98 kişilik ekip farklı enstrümanlarla türküye özel bir yorum kattı. Allı Turnam’ın stüdyo çalışmaları ve videonun çekimleri 5 ay sürdü.
Turnaların Türkiye’deki yaşam alanı olan Çukurova Deltası ile İstanbul ve İzmit’te çekimleri gerçekleştirilen video-klip, nesli tehlike altında olan turnaların doğal ve kültürel bir değer olarak tanıtımına hizmet edecek.
Projeye katkıda bulunan Brisa CEO’su Cevdet Alemdar; “Turnalar için şimdiye dek gerçekleştirilmiş en kapsamlı projeye imza atmış bulunuyoruz. Bu sayede son 4 yılda hem doğamız hem de kültürümüz için büyük önem taşıyan turnaların yaşam alanlarını korumaya aldık. Çalışmalarımızı genişletmek, turnaların neslinin devamı için daha güçlü bir adım atmak üzere 98 kişilik bir ekiple Turnalar Hep Uçsun projemize ‘ses kattık’. Bu sesin tüm Türkiye’ye yayılacağına ve turnaların huzurla yaşamlarını sürdüreceğine gönülden inanıyorum” dedi.

Brisa ve WWF-Türkiye, doğal ve kültürel devamlılık için turnaları koruyor

Brisa ve WWF-Türkiye iş birliğiyle 2013 yılında, Çukurova Deltası’nda başlatılan proje ile Turnalar Hep Uçsun ekibi, turnaların Çukurova Deltası’ndaki popülasyonu ve davranışlarının yanı sıra türe yönelik tehditleri araştırıyor ve gerekli önlemler konusunda yetkililerle ve yöre halkı ile görüşmeler yapıyor. Bu sayede her yıl artan bir bilinçle Çukurova Deltası, turnalar için çok daha güvenli bir yuva haline dönüşüyor.

Proje kapsamında bugüne dek 21.000 km yol kat edilerek gerçekleştirilen gözlemlerde 10.000 civarı turna tespit edildi. Yöre halkı ile gerçekleştirilen çalışmalarla da turnaların korunması adına önemli bir farkındalık yaratıldı. Bölgede 30’u aşkın köy ziyaret edildi, 2.000 adet turna eğitim kitapçığı ilköğretim öğrencileriyle paylaşıldı.

Proje ekibinin paylaştığı bilgilere göre; dünya üzerinde 15 turna türü bulunuyor. Türkiye’de ise 2 turna türü görülüyor; Turna ve Telli Turna. Çukurova Deltası’nda turnalar Kasım-Aralık aylarında uyuma noktalarına yakın bölgelerde (7 km) beslenirken, Ocak-Şubat aylarında kuş uçuşu 100 km’ye yakın mesafe kat ediyorlar ve fıstık, pamuk, mısır, buğday tarlalarından besleniyorlar.

Üreme alanlarına göç edip, yuva kurmadan önce güçlerini topladıkları, bol bol beslendikleri, dinlendikleri Çukurova Deltası’nda turnalar, günün doğmasıyla birlikte geceleme alanlarından havalanarak pamuk, yer fıstığı, mısır ve buğday tarlalarında hasat sonrası kalan tohum ve yumrularla besleniyor. Bu da turnaların alandaki davranışlarıyla tarımsal faaliyetler arasında yakın ilişki olduğunu gösteriyor.

Allı Turnam videosunu aşağıdaki linkten izleyebilirsiniz:
https://www.youtube.com/watch?v=DJwYQsop2mU

• Dünyadaki 500.000 turnanın kullandığı ana göç yollarından biri Çukurova Deltası ve bu göç yolundan yaklaşık 80.000 turna geçiyor.
• Turna (Grus grus) iri, uzun bacaklı, uzun boyunlu, kısa kuyruklu, sürücül kuşlardır. Genellikle sazlık bölgelerde yaşarlar. Tohumlar, meyveler ve küçük hayvanlarla beslenirler. Kış aylarında güneye, ilkbahar ve yaz aylarında ise kuzeye olmak üzere; kuzey–güney doğrultusunda göç eden Turnalar üreme döneminde genel olarak su aynası ve sazlık içeren orman içi sazlı göller, geniş sazlıklar, pirinç tarlaları gibi sulak alanlarda üremektedir.
• 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’na göre de Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları listesinde yer alan bu türün avlanması yasaktır. IUCN 2012 Kırmızı Liste’ye göre dünya genelinde ‘Düşük Öncelikli’ olan bu türün Türkiye popülasyonu ‘Tehdit Altında’dır.
• Turnalar göçmen kuşlardır. Sayıları bilinmeyen, tahminen 100 bin civarında olan bir topluluk, Karadeniz’in kuzeyinden Türkiye üzerinden İsrail ve Nil Vadisi’ne inerler. Bu kuşların kullandığı ana göç yolu, Kırım’dan Orta Karadeniz kıyılarına, oradan da Doğu Akdeniz kıyılarına uzanır. Bu topluluğun bir kısmı düzenli olarak Adana’daki Akyatan Lagünü ve Yumurtalık Lagünlerinde kışlar. Bu kuşlar ülkemizde kışlayan turnaların yüzde 95’ini oluşturur.
• Türün kışladığı önemli alanlar arasında Çukurova Deltası’nda Yumurtalık, Ağyatan, Akyatan Lagünleri, Tuzla Gölü ve bunlara ek olarak Göksu Deltası, Sultansazlığı, Ereğli ve Karapınar Ovası ön plana çıkmaktadır.