Yerli otomobil, araç çalışmalarıyla yerli tank ve diğer yerli taşıt girişimleri tüm tartışmalara rağmen sürüyor.Ülkemizde uluslararası markaların üretimi de devam ederken bazen ilk yerli otomobil Devrim'i, Nuri Demirağ ve diğer yerli uçak çalışmalarını, ilk yerli traktör HSG'yi hatırlıyoruz, bazen ise adını bile anmıyoruz!
Tahmin edilemeyecek veya az bilinenlerden bir tanesi de Ford markalı motoru dışında ilk yerli tankın 1946'lı yıllarda imal edildiği ancak meşhur Amerikan yardımıyla hayata geçemediğidir.
Bu bilgi, 1907 ile 1995 yılları arasında yaşayan, Türkiye’nin ilk Metalurji Mühendisi ve Makine Kimya Endüstrisi Genel Müdürlerinden Selahattin Şanbaşoğlu anılarında ortaya çıkıyor.;
"1946’da kendi girişimimizle tank yaptık. Bunun sadece Ford motoru dışardan geldi. Dizayni bizimdir, tipi kendimize mahsustur. Tasarımını Kamil Necati ve arkadaşları yaptı. Zırh levhası, topu, paleti aktarma organları, hepsi bizim üretimimizdir. Bu tank 1946’da Cumhuriyet bayramı törenlerinde geçti. Ancak sipariş gelmedi ve tek tank olarak kaldı. Amerikan yardımı başlayınca hazırcılık ve kolaya kaçma başladı."
1926’da İstanbul Mühendis Mektebi’ne giren Selahattin Şanbaşoğlu, Almanya Aachen Teknik Üniversitesi’nden 1932 yılında Yüksek Metalurji Mühendisi olarak mezun oldu.Türkiye'nin ilk çelik fabrikası olan Kırıkkale'de çalışmaya başladı.
Selahattin Bey, Kırıkkale Çelik Fabrikası'nda ki çalışma döneminde MKEK (Makina Kimya Endüstrisi Kurumu) yönetiminde de yer alırken o yıllarda uçak fabrikalarının kapatılması ve süreçte MKEK'e devri gerçekleşmiş, uçak üretiminin devam etmesi için çok çalışılmasına rağmen yine Amerikan yardımı ve bu karara hizmet edenlerin dediği olmuştur ne yazık ki!
İlk yerli tank, Kırıkkale MKE tesislerinde hazırlandığı için Kırıkkale /MKE Kırıkkale olarak adlandırılıyor.
Sıradışı yerli motor projesi; Hisar
Amerikan / Marshal Planı ve o yıllardaki karar makamlarının sayesinde TOMTAŞ Kayseri Uçak Fabrikası, Nuri Demirağ Uçak Fabrikası, diğer uçak fabrika ve girişimleri, Nuri Killigil Silah ve Mühimmat Fabrikası ile Şakir Zümre Mühimmat Fabrikası kapatıldı yada kapatılmak zorunda bırakıldı!
Türkiye'de yerli otomobil ve yerli araç için yapılan çalışmaları biliyor musunuz?
Diğer taraftan Türkiye'nin kullandığı ilk tank Fransa'dan satın alındı; Renault FT-17.İlk tank taburu da Bnb. Tahsin Yazıcı komutanlığında Lüleburgaz'da kuruldu.Renault'yu (1932) Sovyet T-26,T-27, T-35 (tanklarla beraber BA-6 ve BA-3 zırhlı araçları alınmıştır) izledi.Bu ilerleyiş günümüze M48, M60, Leopard 1, Leopard 2, gerçekleşmeyen Tank 2000 Planı ve Altay Projesiyle ulaşmıştır!
Not; Arama motorlarında ilk yerli tanka ait resimler olmakla birlikte bir kesinlik yoktur.Doğru olan ise 1 adet tankın imal edildiği ve seri üretime alınmadığıdır!
Mustafa Kemal’in Uçakları – Türkiye’nin Uçak İmalat Tarihi (1923-2012)
Kaynak; https://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi163/d163_1826.pdf
https://portreler.fisek.org.tr/selahattin-sanbasoglunun-cetin-mucadelelerle-dolu-ara-sogutmasiz-yasam-oykusu/
http://www.emo.org.tr/ekler/95f4240529c91fa_ek.pdf?dergi=545
https://www.nadirkitap.com/selahattin-sanbasoglu-anisina-1907-1995-paydossuz-bir-yasam-kitap8472883.html
https://www.savunmasanayiidergilik.com/tr/HaberDergilik/ilk-tankimiz-ve-Tahsin-Yazici
https://www.gunboyugazetesi.com.tr/1940ta-ilk-tanki-uretmenin-gururu-2904yy.htm
https://www.airporthaber.com/kose-yazilari/tank.htmlhttps://mutlakaoku.com/turk-ordusunun-ilk-zirhli-birlikleri-ve-envanterine-giren-ilk-zirhli-araclar/#:~:text=%C4%B0lk%20tank%20taburu%201932'de,ve%201%20depo%20b%C3%B6l%C3%BC%C4%9F%C3%BC%20bulunmaktayd%C4%B1.
https://www.ilhamipektas.com/ilk-turk-tanki-mke-kirikkale-1943/https://www.cumhuriyet.com.tr/yazarlar/isik-kansu/fotograflar-385936
http://www.gazetetrakya.com/Haber-CUMHURiYETiN_iLK_15_YiLiNDA_UCAK_VE_TANK_YAPTiK-518977.gazetetrakya
https://www.google.com/
https://www.google.com/?&bih=625&biw=1366&hl=tr
SSCB T-35 gibi canavar makineleri Türkiye'ye vermemişlerdir. Eğer verselerdi bile, verdikleri ilk T-28 tankıdır
YanıtlaSil